Rozwijanie kompetencji emocjonalnych dzieci w wieku przedszkolnym a działania z wykorzystaniem LEGO® Education

Okres przedszkolny to jeden z najbardziej burzliwych momentów w dojrzewaniu emocjonalnym człowieka. To czas, kiedy dziecko uczy się rozumieć, co się dzieje w jego otoczeniu oraz z nim samym. Dzieci poznają wtedy emocje – ich nazwy, sposoby wyrażania oraz wdrażają się do przestrzegania ogólnie przyjętych norm społecznych związanych z emocjami i nie tylko.

By proces dojrzewania emocjonalnego przebiegał w sposób optymalny, wcześnie dojrzewająca i kształtująca się emocjonalność jednostki musi zostać zintegrowana z jej funkcjami poznawczymi. Sposób, w jaki przebiega wspomniana integracja zachowania, emocji i poznania w pierwszych latach życia dziecka, wywiera istotny wpływ na jakość jego psychicznego i emocjonalnego funkcjonowania przez pozostałą część życia.

Relacje i wartości od najmłodszych lat

Emocje towarzyszą nam już od chwili narodzin i są obecne niemal we wszystkich wydarzeniach naszego życia codziennego. I choć nie istnieje jedna, uniwersalna definicja emocji ze względu na złożoność oraz wieloaspektowość zjawisk związanych z emocjonalnością człowieka to wydaje się zasadne, by w oddziaływaniach edukacyjnych uznać emocje za procesy, które ustanawiają, podtrzymują, zmieniają lub przerywają relacje między jednostką a środowiskiem w sprawach znaczących dla tej jednostki.

W przedszkolu dzieci zaczynają budować relacje i uczą się wartości m.in. takich jak szacunek do siebie i drugiego człowieka, otwartość na innych, empatia oraz współpraca. Niezwykle istotne jest tu wprowadzenie w zabawę pozytywnych wzorców. Zabawa, jako podstawowa forma aktywności dziecka w wieku przedszkolnym jest działalnością naturalną, przez co aktywizuje dzieci o różnych typach osobowości i na różnym poziomie intelektualnym. Dzięki aktywnemu uczestnictwu w zabawie – z elementami edukacji emocjonalnej – dziecko może odtwarzać i przetwarzać treść swoich doświadczeń w świecie realnym, przeżywać je na nowo oraz wielokrotnie poddawać adaptacji od strony poznawczej, uczuciowej oraz wartościującej.

Konsekwencja i spójne działanie

Kompetencje emocjonalne dzieci można i należy rozwijać, tak by mogły one skutecznie radzić sobie w kontaktach społecznych oraz nawiązywać satysfakcjonujące relacje z innymi ludźmi.

W rozwijaniu i wzbogacaniu wspomnianych kompetencji emocjonalnych najmłodszych niezmiernie ważna jest postawa uczącego. By dzieci kierowały się w swoich działaniach odpowiednimi wartościami, niezwykle istotne jest, by wiedziały dlaczego są one tak ważne. Potrzeba więc konsekwencji i spójnych działań środowiska rodzinnego oraz placówki edukacyjnej, by uczyć dobrych praktyk. Dla przykładu: ucząc dzieci uważnego słuchania kogoś, co jest oznaką szacunku, również i my musimy konsekwentnie w ten sposób zachowywać się wobec innych – mówią eksperci z firmy Akces Edukacja.

Długotrwały proces

Kompetencje zarówno te emocjonalne, jak i społeczne kształtują się naturalnie poprzez kontakt z drugim człowiekiem. Dzięki tym relacjom zaspokajana jest potrzeba bliskości, a także uczymy się budowania więzi. W konsekwencji kształtujemy swoją pozytywną samoocenę, uczymy się samodzielności życiowej oraz nawiązywania przyjaźni.

Rozwój emocjonalno-społeczny człowieka jest długotrwałym procesem, na który wpływa wiele czynników. Efekty nie są szybko widoczne dla postronnego obserwatora. Warto więc, by opiekunowie i pedagodzy we współpracy wybierali całościowe – wspólne – rozwiązania, które zapewnią spójność edukacji oraz pomogą skutecznie kierować procesem rozwoju społeczno-emocjonalnego dzieci, pamiętając o tym, iż podstawą kształtowania emocjonalnych kompetencji dziecka jest zaakceptowanie tego, że emocje istnieją i nie da się ich wyeliminować z życia. Każda emocja przeżywana przez nas i przez dzieci jest bardzo ważna i jaka by ona nie była, nigdy sama w sobie nie jest zła. Niewłaściwa może być natomiast reakcja osoby i właśnie dostrzegania tego należy dzieci nauczyć.

Jak tego dokonać?

Oto kilka podpowiedzi dla pedagogów i rodziców, w jaki sposób zorganizować edukacją emocjonalną dziecka. Rad, które można, a wręcz należy wprowadzić do dziecięcej codzienności:

• oddzielaj uczucia od działań,
• nie zaprzeczaj uczuciom dziecka,
• nie krytykuj emocji doświadczanych przez dziecko,
• nie bagatelizuj problemów dziecka,
• nie zawstydzaj i nie wyśmiewaj dziecka i jego problemów,
• wysłuchaj i towarzysz dziecku w przeżywaniu trudnych dla niego chwil,
• podpowiedz dziecku, jak może wyrazić emocje w sposób bezpieczny dla siebie i innych,
• pamiętaj, że akceptowanie uczuć to nie to samo, co zgoda na każde działanie pod ich wpływem.

Pracownia rozwoju emocjonalnego LEGO® Education

Twórcy LEGO® Education zdają sobie sprawę z tego, jak ważną częścią dorastania jest umiejętność rozpoznawania i rozumienia emocji swoich oraz innych ludzi, a także tego, że emocje są bardzo złożone i nie można ich podzielić jedynie na te dobre i złe.

Na potrzeby edukacji stworzono „pracownię rozwoju emocjonalnego dzieci”, w której najmłodsi mogą odkrywać swoje emocje i uczyć się, jak je rozpoznawać w przyjazny i radosny sposób. Projektanci LEGO® wyposażyli wspomnianą pracownię w zestaw LEGO® Education DUPLO Zbuduj Emocje, w którym za pomocą klocków ukazujących ekspresję twarzy dzieci uczą się rozpoznawać podobieństwa i różnice, występujące pomiędzy poszczególnymi emocjami. Najmłodsi mają szansę rozwijać w ten sposób inteligencję emocjonalną. A jest to niezwykle ważna kompetencja również w dorosłym życiu.

Poprzez obcowanie z zestawem LEGO® DUPLO, przedszkole staje się przestrzenią, gdzie dzieci zostają wciągnięte do świata emocji - z zaangażowaniem i zabawą mogą odkrywać je i poznawać sposoby na ich wyrażanie. W miarę jak dzieci współpracują, budując przeróżne postacie, uczą się rozpoznawania uczuć, poznając ich cechy wspólne oraz różnice. Swoje umiejętności rozwijają również o kompetencje językowe, tworząc własne historie o uczuciach i nastrojach. Inspiracji w działaniu z zestawem dostarczają także karty aktywności, dzięki którym przedszkolaki mogą w nieskończoność przebudowywać swoje postacie.